Początki architektury chrześcijańskiej wiążą się z rokiem 313. W tym roku chrześcijaństwo zostało religią państwową, w całym cesarstwie rządzonym przez Konstantyna Wielkiego przystąpiono do wznoszenia monumentalnych świątyń. To właśnie w czwartym wieku narodziły się podstawowe typy kościoła, które królowały w budownictwie sakralnym przez kilka następnych stuleci. Na zachodzie Europy najpopularniejszą formą architektoniczną była bazylika, dla powstania której inspiracją były pochodzące z okresu starożytnego Rzymu świeckie bazyliki. Wznoszono trzy- lub pięcionawowe bazyliki, której najwyższą częścią była nawa środkowa. Kolumny, które dźwigały architraw lub półkoliste arkady najczęściej pochodziły z antycznych budowli. Często nad półkolistymi arkadami znajdowały się otwarte trybuny czyli empory. We wczesnochrześcijańskiej bazylice ołtarz znajdował się w półkolistej absydzie, czasami stał w nawie głównej, wtedy otaczała go marmurowa balustrada wraz z amboną. Już od czwartego wieku absydy były zorientowane na wschód. Jednocześnie z bazyliką kształtował się w tym okresie drugi typ budowli wznoszony najczęściej na planie ośmioboku czy krzyża greckiego, który wywodził się z rzymskich okrągłych świątyń i mauzoleów. Były to martyria, baptysteria i memorie. Budowle te wznoszono zwykle przy bazylikach.
Początki architektury chrześcijańskiej
